Dane o zużyciu mediów, a RODO
Ochrona danych osobowych będąca elementem ochrony prywatności ma swoje podstawy w Konstytucji RP (art. 47), a także w Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (art. 8). Karta Praw Podstawowych wprost używa pojęcia danych osobowych. Aktem precyzującym zasady ochrony danych osobowych jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 679/2016 z dnia 27 kwietnia 2016 r w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) dalej zw. RODO.
Co stanowią dane osobowe
Zgodnie z art. 4 pkt. 1 RODO dane osobowe oznaczają informacje o zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osobie fizycznej („osobie, której dane dotyczą”). Możliwa do zidentyfikowania osoba fizyczna to osoba, którą można bezpośrednio lub pośrednio zidentyfikować. W szczególności na podstawie identyfikatora takiego jak imię i nazwisko, numer identyfikacyjny czy dane o lokalizacji. Identyfikator internetowy lub jeden bądź kilka szczególnych czynników określających fizyczną, fizjologiczną, genetyczną, psychiczną, ekonomiczną, kulturową lub społeczną tożsamość osoby fizycznej.
Dane pomiarowe
Dane pomiarowe to informacje wskazujące o wielkości zużycia, rejestrowane przez układ rejestrowo-pomiarowy u danego odbiorcy. Będącego w dalszej części naszych rozważań osobą fizyczną. Kwestia czy dane pomiarowe to dane osobowe, nie budzi przy tym wątpliwości. Kwestia tą definitywnie przesądzono w doktrynie już jakiś czas temu w związku z dyrektywą 2009/72/WE. Niemniej, w celu wyjaśnienia, na podstawie zebranych informacji o zużyciu mediów, przy wykorzystaniu adresu odbiorcy (np. skrzynka z licznikiem znajdująca się bezpośrednio przy posesji), można ustalić informacje na temat konkretnej osoby oraz inne cechy identyfikujące pośrednio osobę fizyczną np. średnioroczne, okresowe zapotrzebowania na energię, szacunkowa wartość opłat, itp. Pod niektórymi danymi pomiarowymi oczywiście „kryje się” wprawdzie kilka osób, np. rodzina, nie odbiera to jednak danym pomiarowym charakteru danych osobowych. Po pierwsze, możliwe jest korzystanie z jednego licznika przez jedną konkretną osobę. W takiej sytuacji trudno przyjąć, że argument „z rodziny” ogranicza ochronę danych osobowych w przypadku osoby samotnie wykorzystującej licznik.
Gdybyśmy uznali, że dane pomiarowe nie są danymi osobowymi, to dane tych osób nie podlegałyby ochronie. Tymczasem generalne zasady wykładni prawa nakazują w wypadku przepisów o charakterze gwarancyjnym stosować wykładnię rozszerzającą. Co więcej, nie sposób wskazać podstawy do ograniczenia ochrony danych dotyczących rodziny (choćby dwuosobowej) względem danych dotyczących jednej osoby. Po drugie, każda informacja pobrana za pomocą liczników może być powiązana z konkretną osobą, która jest stroną umowy. W tym zakresie dotyczy tej osoby, a tym samym spełnia przesłanki definicji ochrony danych osobowych.
Skutki prawne
Uznanie danych pomiarowych za dane osobowe niesie za sobą daleko idące skutki prawne w zakresie ochrony podstawowych praw i wolności. Oznacza to bowiem, że w przypadku danych pomiarowych zastosowanie znajdą zasady przetwarzania danych osobowych zawarte w przepisach RODO. Przede wszystkim przetwarzanie danych musi być niezbędne do osiągnięcia założonego celu. Administrator zobowiązany jest zapewnić danym osobowym należyty poziom ochrony przed wystąpieniem naruszenia bezpieczeństwa. Prowadzącym do przypadkowego lub niezgodnego z prawem zniszczenia, utracenia, zmodyfikowania, nieuprawnionego ujawnienia lub nieuprawnionego dostępu do danych osobowych przesyłanych, przechowywanych lub w inny sposób przetwarzanych, art. 4 pkt. 12).
Wymagania określone w odrębnych przepisach
Wskazana wytyczna zobowiązująca operatora do zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony danych pomiarowych znajduje również odzwierciedlenie np. w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w § 166. „Urządzenia pomiarowe zużycia gazu, zwane dalej „gazomierzami, spełniające wymagania określone w Polskiej Normie dotyczącej gazomierzy, powinny być zainstalowane oddzielnie dla każdego z odbiorców i zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych”.
W kontekście Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. ustawy prawo energetyczne, art. 7a ust. 1 pkt 7, jednym z warunków przyłączania do sieci jest umożliwienie dokonania pomiarów wielkości i parametrów niezbędnych do prowadzenia ruchu sieci oraz rozliczeń za pobrane paliwa lub energię. Przepis jednoznacznie wskazuje na obowiązek usytuowania urządzenia tak aby można było dokonać pomiarów. Jednakże w tym samym artykule w ust. 2 ustawodawca zwraca uwagę, że urządzenia, instalacje i sieci, o których mowa w ust. 1, muszą spełniać także wymagania określone w odrębnych przepisach. W szczególności w przepisach prawa budowlanego, o ochronie przeciwpożarowej, o systemie oceny zgodności oraz w przepisach dotyczących technologii wytwarzania paliw gazowych lub energii i rodzaju stosowanego paliwa.
Podsumowanie
Na podstawie przeprowadzonej analizy, wydaje się być w pełni uzasadnione dokonanie ograniczenia dostępu do urządzeń pomiarowych. Dostęp do informacji o aktualnym zużyciu energii należy chronić i ograniczyć wyłącznie dla osób uprawnionych. W sytuacji, gdy istnieje możliwość swobodnego zapoznania się z danymi przez osoby nieuprawnione, a taka sytuacja często ma miejsce w budownictwie wielolokalowym, praktyka taka stanowić może naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych.