Sygnalista-etyczne podejście

Pojęcie „Sygnalista” w korporacjach i organizacjach staje się coraz bardziej powszechne i znane. Mimo poszerzającej się wiedzy na ten temat, zdarzają się przypadki, że osoba dokonująca zgłoszenie jest dyskryminowana i traktowana przez współpracowników jak tzw. „kapuś”. Działając w słusznej sprawie i dokonując zgłoszenia danego naruszenia sprowadzamy na siebie pewnego rodzaju zagrożenia w stosunku do naszej osoby.

Zachowanie sygnalisty

Sygnalista dokonując zgłoszenia może kierować się także obowiązkami wynikającymi z kodeksu pracy czy przestrzeganiem zasad współżycia społecznego w zakładzie pracy. Wśród obowiązków pracowniczych nakłada się wymóg dbania o dobro zakładu pracy i chronienia jego mienia. Dokonując zgłoszenia, sygnalista działa w dobrej wierze w stosunku do swoich obowiązków i firmy. Zgłoszenie przez sygnalistę powinno opierać się dowodami, że do takowego naruszenia doszło lub że może dochodzić. Należy wyraźnie podkreślić, że działania sygnalisty wiążą się z dobrymi chęciami i dobrem miejsca pracy oraz wewnętrznym poczuciem sprawiedliwości.

Współpracownik kontra Sygnalista

Pojęcie sygnalisty z punktu widzenia pracowników jest dosyć kontrowersyjne gdyż jego działania postrzega się jak “donosicielstwo”. Tymczasem warto zaznaczyć, że sygnalista zgłasza nieprawidłowości w firmie nie ze względu na osiągnięcie własnych korzyści, lecz kierując się dobrem miejsca pracy. Współpracownicy w stosunku do sygnalisty zachowują dystans, często się zdarza, że nazwano ich donosicielami i kapusiami. Tylko czy taki współpracownik zachowuje się etycznie i odpowiedzialnie w stosunku do sygnalisty? Naganne zachowanie współpracowników kierowane do sygnalisty może wiązać się w późniejszym czasie z problemami psychicznymi, a także zostaje on narażony na ryzyko wystąpienia depresji.

Prawa sygnalisty

Prawo chroni sygnalistów, a i sam pracodawca powinien respektować ich pozycję, wierząc w budowanie etycznych wartości firmy. Dyrektywa zapewnia szczególną ochronę sygnalistów m.in.:

• osoba dokonująca zgłoszenia nie może być narażona na uszczerbek czy zarzuty spowodowane podjęciem i dokonaniem zgłoszenia;
• wobec sygnalisty nie można stosować działań odwetowych, traktować go w niestosowny sposób ze względu na dokonywanie zgłoszeń, czyli np. obniżenia wynagrodzenia czy wypowiedzenie umowy;
• dane informatorów podlegają ochronie zgodnie z dyrektywą o ochronie sygnalistów
• sygnalista nie ponosi żadnej odpowiedzialności tytułem naruszenia obowiązku poufności wobec danych firmy czy tajemnicy firmowej.

Podejście do sygnalisty w organizacji

To w interesie każdej organizacji jest stworzenie komfortowych i i przejrzystych mechanizmów zgłaszania nieprawidłowości oraz zapewnienie sygnalistom poczucia bezpieczeństwa. Wysoka świadomość osób tworzących jeden zespół i pewność, że traktuje się ich poważnie, sprawiają, iż odpowiedzialnie podchodzą do powierzonych obowiązków. Nie wahają się zareagować w obawie o swoją pozycję czy relacje z pozostałymi współpracownikami.

Idea stworzenia ochrony sygnalistów

Potrzeba istnienia sygnalistów jest dla europejskiego ustawodawcy na tyle istotna, że wprowadzono mechanizmy mające na celu jego ochronę. Ochroni sygnalistę przed szykanami ze strony pracodawcy czy zleceniodawcy. Ustawa (obecnie jej projekt) wprowadza nawet za takie prześladowanie odpowiedzialność karną dla osób, które dokonują odwetu na sygnaliście, co powinno w założeniu skutecznie zniechęcać do podejmowania takich działań.

Działania sygnalizacyjne

Nie warto więc negować postaci sygnalistów, a składanych przez nich zawiadomień traktować jako donosów. Określenie dobra oraz jego wagi jest ważne z punktu widzenia uzasadnienia działań sygnalizacyjnych. Pokazuje, że zachodziły ważkie powody dla podjęcia tego rodzaju działań. Pamiętajmy, sygnalista zawiadamiając o nieprawidłowościach lub je ujawniając, robi to, czego można oczekiwać od każdego świadka podobnych okoliczności.

Wierzymy, że sygnaliści mają do odegrania istotną rolę w obecnych państwach demokratycznych, gdzie chroni się ich przez prawo i instytucje. To właśnie dostarczane przez nich informacje pozwalają minimalizować szkodliwe skutki zachowań nielegalnych i nieetycznych. Pozwalają identyfikować zagrożenia dla dobra wspólnego i zawczasu im przeciwdziałać.